Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w czasie urlopu bezpłatnego pracownika
Blog Post
21 września 2023
Browse this blog post
Powiązane wiadomości i analizy
Blog Post: 05 October 2023
Nowe przepisy z zakresu prawa pracy: zabezpieczenie w postaci dalszego zatrudniania
Blog Post: 21 August 2023
Blog Post: 17 May 2023
Ustalenie stosunku pracy – ryzyko przekwalifikowania umowy B2B
Blog Post: 17 May 2023
Implementacja dyrektywy o przejrzystości warunków pracy w Polsce
Ciekawym tematem, który pojawia się czasem w praktyce jest dopuszczalność rozwiązania umowy bez wypowiedzenia pracownikowi (na podstawie art. 53 § 1 pkt. 2 Kodeksu pracy), który przebywa na urlopie bezpłatnym. Choć w sieci można znaleźć artykuły, których konkluzja potwierdza dopuszczalność rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym, to w naszej opinii taki wniosek jest co do zasady nieprawidłowy.
Słowem wstępu warto podsumować, czego dotyczy art. 53 Kodeksu pracy. W dużym skrócie przepis ten umożliwia rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia pracownikowi, który jest nieobecny w pracy a nieobecność ma charakter usprawiedliwiony. W pierwszej kolejności (art. 53 § 1 pkt. 1 Kodeksu pracy) pracodawca może rozwiązać umowę o pracę pracownikowi, który jest niezdolny do pracy wskutek choroby i minęły okresy pobierania z tego tytuły przez pracownika wynagrodzenia chorobowego, zasiłku i świadczenia rehabilitacyjnego przez okresy wskazane w pierwszej części tego przepisu. Ta sytuacja nie jest jednak związana z urlopem bezpłatnym a z chorobą. Drugi zaś punkt paragrafu 1 tego artykułu przewiduje możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt. 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc. To właśnie na podstawie tego punktu można mieć wrażenie, że ta „inna przyczyna usprawiedliwionej nieobecności” może w zasadzie obejmować każdą sytuację (w tym urlop bezpłatny) z wyjątkiem choroby i sytuacji wskazanych bezpośrednio w tym artykule np. nieobecności z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem. W konsekwencji można dojść do przekonania, że prawidłowym będzie rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu urlopu bezpłatnego trwającego dłużej niż 1 miesiąc.
Interpretację tych przepisów utrudnia jednak brak definicji usprawiedliwionej nieobecności w pracy (a tym bardziej innej niż choroba usprawiedliwionej nieobecności w pracy), choć Kodeks pracy w wielu miejscach odnosi się do tego pojęcia. Jako wskazówka, do jakich sytuacji odnosi się pojęcie „innej przyczyny” może zostać potraktowana treść rozporządzenia z 1996 r. o sposobach usprawiedliwiania nieobecności w pracy wydanym w oparciu o art. 298(2) Kodeksu pracy. Rozporządzenie to w ogóle nie odnosi się do urlopu bezpłatnego jako przykładu usprawiedliwionej nieobecności w pracy a przedmiotem jego zastosowania objęte są nieobecności, które można opisać ogólnie jako okolicznościowe np. nieobecność z powodu prowadzenia zajęć dydaktycznych, czy w związku z badaniami lekarskimi.
Dodatkowo, należy zwrócić uwagę na treść art. 41 Kodeksu pracy, który stanowi, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Treść tego przepisu wyraźnie rozróżnia pomiędzy urlopem a inną usprawiedliwioną nieobecnością w pracy.
Konsekwentnie, należy więc przyjąć, że skoro jest wyraźnie rozróżnienie na gruncie Kodeksu pracy pomiędzy urlopem a inną przyczyną nieobecności a dodatkowo rozporządzenie dotyczące usprawiedliwionych nieobecności w pracy nie odnosi się do urlopów bezpłatnych, to „inna przyczyna”, o której mowa w art. 53 § 1 pkt. 2 Kodeksu pracy nie dotyczy urlopów bezpłatnych.
Podsumowując, co do zasady (poza sytuacją upadłości czy likwidacji pracodawcy) pracownik będący na urlopie bezpłatnym jest chroniony przed dokonaniem wypowiedzenia (art. 41 Kodeksu pracy). Wyjątkiem od zasady ochrony pracownika, który jednocześnie wydaje się potwierdzać powyżej wskazane podejście jest art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, który między innymi stanowi, że dopuszczalne jest podczas zwolnień grupowych wypowiedzenie pracownikom stosunków pracy w czasie urlopu trwającego co najmniej 3 miesiące, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli upłynął już okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Wreszcie, warto powołać się na orzeczenia sądów rozstrzygających kwestię rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w czasie urlopu bezpłatnego. Na przykład z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach (VIII Pa 104/15) wynika, że Sąd Okręgowy zgodził się z sądem pierwszej instancji, że w czasie urlopu bezpłatnego pracodawca i pracownik mogą rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia tylko na podstawie art. 52 k.p. lub 55 k.p.
Interpretację tych przepisów utrudnia jednak brak definicji usprawiedliwionej nieobecności w pracy (a tym bardziej innej niż choroba usprawiedliwionej nieobecności w pracy), choć Kodeks pracy w wielu miejscach odnosi się do tego pojęcia. Jako wskazówka, do jakich sytuacji odnosi się pojęcie „innej przyczyny” może zostać potraktowana treść rozporządzenia z 1996 r. o sposobach usprawiedliwiania nieobecności w pracy wydanym w oparciu o art. 298(2) Kodeksu pracy. Rozporządzenie to w ogóle nie odnosi się do urlopu bezpłatnego jako przykładu usprawiedliwionej nieobecności w pracy a przedmiotem jego zastosowania objęte są nieobecności, które można opisać ogólnie jako okolicznościowe np. nieobecność z powodu prowadzenia zajęć dydaktycznych, czy w związku z badaniami lekarskimi.
Dodatkowo, należy zwrócić uwagę na treść art. 41 Kodeksu pracy, który stanowi, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Treść tego przepisu wyraźnie rozróżnia pomiędzy urlopem a inną usprawiedliwioną nieobecnością w pracy.
Konsekwentnie, należy więc przyjąć, że skoro jest wyraźnie rozróżnienie na gruncie Kodeksu pracy pomiędzy urlopem a inną przyczyną nieobecności a dodatkowo rozporządzenie dotyczące usprawiedliwionych nieobecności w pracy nie odnosi się do urlopów bezpłatnych, to „inna przyczyna”, o której mowa w art. 53 § 1 pkt. 2 Kodeksu pracy nie dotyczy urlopów bezpłatnych.
Podsumowując, co do zasady (poza sytuacją upadłości czy likwidacji pracodawcy) pracownik będący na urlopie bezpłatnym jest chroniony przed dokonaniem wypowiedzenia (art. 41 Kodeksu pracy). Wyjątkiem od zasady ochrony pracownika, który jednocześnie wydaje się potwierdzać powyżej wskazane podejście jest art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, który między innymi stanowi, że dopuszczalne jest podczas zwolnień grupowych wypowiedzenie pracownikom stosunków pracy w czasie urlopu trwającego co najmniej 3 miesiące, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli upłynął już okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Wreszcie, warto powołać się na orzeczenia sądów rozstrzygających kwestię rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w czasie urlopu bezpłatnego. Na przykład z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach (VIII Pa 104/15) wynika, że Sąd Okręgowy zgodził się z sądem pierwszej instancji, że w czasie urlopu bezpłatnego pracodawca i pracownik mogą rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia tylko na podstawie art. 52 k.p. lub 55 k.p.