Nina Dirkse en Jochem Spaans van Projects & Real Estate: “Op onze praktijkgroep komen mensen met verschillende specialismen samen.”
Een omgevingsrecht-advocaat die vooral in het Engels adviseert, een finance lawyer in de kamer naast die van de notaris en knowhow-meetings waarin steeds een ander rechtsgebied wordt behandeld. Binnen de praktijkgroep Projects & Real Estate is dat heel normaal. Bestuursrechtpartner Jochem Spaans en associate Nina Dirkse vertellen over de bijzondere samenstelling van hun praktijkgroep. En waarom dat werkt, voor medewerkers én cliënten.
Jochem Spaans voert een team van zes omgevingsrecht-advocaten aan, dat onderdeel uitmaakt van de praktijkgroep Projects & Real Estate. Eén van die advocaten is Nina Dirkse. Zij startte in september 2021 bij Allen & Overy, nadat ze eerder stage had gelopen op Projects & Real Estate. Jochem sloot zich in 2003 aan bij A&O, waar hij - op een kort uitstapje naar een ander kantoor na - bijna negentien jaar later nog steeds werkt. Jochem: “En met veel plezier! Juist omdat ik er even tussenuit ben geweest, ben ik me ervan bewust hoe goed de A&O-manier van werken bij me past. Omdat we het binnen onze praktijkgroep net even anders geregeld hebben, is geen dag hetzelfde.”
Projects & Real Estate bestaat - in tegenstelling tot het klassieke kantoormodel - uit advocaten met diverse juridische specialismen. Zo zitten er naast het omgevingsrecht-team ook finance lawyers, commercial contract-lawyers en notarissen in de praktijkgroep. Een onorthodoxe samenstelling, die alweer ruim dertien jaar geleden in het leven werd geroepen.
Verschillende disciplines, één praktijkgroep
“Onorthodox, maar eigenlijk heel logisch”, vertelt Jochem. “Cliënten kloppen bij ons aan voor begeleiding van grote en complexe projecten: het realiseren van een windmolenpark op zee bijvoorbeeld, of de ontwikkeling van duurzame woningbouwprojecten. Om onze cliënten zo goed mogelijk te adviseren, komen we met verschillende specialismen binnen kantoor samen. Want voordat een cliënt bijvoorbeeld een groot zonnepark ontwikkelt, wil hij weten hoe het zit met de grondposities en het bestemmingsplan en welke vergunningen nodig zijn. De financiering moet worden geregeld en alles moet in contracten worden gegoten. Die kennis hebben wij allemaal in huis, maar voorheen nog verspreid over kantoor. Niet efficiënt, ook niet voor de cliënt die gewoon met één telefoontje het antwoord op al zijn vragen over het project wil krijgen. Daarom besloten we: we brengen mensen met verschillende disciplines onder in één praktijkgroep, Projects & Real Estate. Dat bleek zowel voor cliënten als voor onszelf een schot in de roos.”
In de praktijk betekent deze opbouw onder meer dat je op één gang de notaris naast de finance lawyer ziet zitten, dat tijdens knowhow-meetings iedere keer een ander rechtsgebied centraal staat en dat advocaten regelmatig de laatste ontwikkelingen op hun rechtsgebied aan elkaar presenteren. Samenwerken en kennisdelen staat bij Projects & Real Estate namelijk hoog in het vaandel. Nina: “Het is leuk om van praktijkgenoten iets te leren over onderwerpen waar je zelf nog niets van weet. En goed om op die manier het grotere plaatje te zien van de zaak waar je aan werkt. Waar je normaal gesproken alleen bezig zou zijn met jouw eigen schakel, ben je je hier altijd bewust van het totale project.” Jochem: “We horen vaak van cliënten dat we een reëel beeld van de risico’s geven, omdat we het project als geheel beschouwen. En omdat we het project zo goed kennen, blijven we meestal nog jarenlang betrokken bij een cliënt. Daardoor zijn bij een eventueel volgend project de lijntjes heel kort.”
Technologische en duurzame ontwikkelingen
De omgevingsrecht-advocaten binnen de praktijkgroep houden zich voornamelijk bezig met drie thema’s: industrie, projectontwikkeling en klimaatverandering. Jochem: “Klimaatverandering loopt als een rode draad door vrijwel alles wat we nu doen. Er wordt door de samenleving enorm veel geïnvesteerd in transitieprojecten: van fossiele naar duurzame energie. Klimaatverandering dwingt bijvoorbeeld traditioneel ‘grijze’ industriecliënten na te denken over hun carbon footprint en hun toegevoegde waarde op de lange termijn. Ook environmental social governance is een hot topic: ondernemingen worden door de maatschappij steeds vaker aangesproken op hun verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van duurzame productieketens. In onze adviezen streven we ernaar om first te zijn. Als kantoor lopen we bijvoorbeeld wereldwijd voorop in het adviseren over waterstofprojecten. Buitengewoon interessante materie: geweldig dat we elke dag in de nieuwste technologische en duurzame ontwikkelingen mogen duiken.”
Wetgeving houdt het tempo van de vooruitgang maar moeilijk bij. Maar dat maakt het juist interessant, vindt Jochem. “Goede oplossingen vinden op basis van soms ronduit ouderwetse wetgeving, vormt een mooie juridische puzzel.”
Uitbreiding van het team
Het omgevingsrecht-team van Jochem en Nina bestaat nu uit zes advocaten. Jochem: “We zijn eigenlijk een team binnen een team. We maken deel uit van onze bredere projectenpraktijk, maar doen ook het meer klassieke werk van bestuursrechtadvocaten. Bovendien houden meer advocaten binnen A&O zich met bestuursrecht bezig, met name op het vlak van gereguleerde markten. Daarmee werken we uiteraard intensief samen.” Het omgevingsrecht-team doet ook transactiewerk, waarbij het adviseert over vergunningen en milieurisico’s.
“Gezien de groeiende aandacht voor internationaal milieu- en omgevingsrecht kunnen we versterking binnen Projects & Real Estate goed gebruiken. We willen graag uitbreiden en verwelkomen heel graag junior en senior bestuursrechtadvocaten die zich niet in een niche willen vastbijten, maar juist over hun vakgebied heen willen kijken. En die het net even anders willen doen: in verband met conflicterende belangen treden we weinig op voor overheden en werken we 90% van de tijd in het Engels, omdat er altijd wel een internationaal element aan onze zaken zit. Absoluut geen standaard bestuursrechtpraktijk dus.”
Nina: “Dat maakt het júist leuk, vind ik. De mensen die hier werken zijn ambitieus en ontzettend nieuwsgierig: iedereen wil tot drie cijfers achter de komma weten hoe iets zit. Daar leer ik veel van, ik merk nu al dat ik hier enorm kan groeien. En gelukkig krijg ik daar alle ruimte voor: van hiërarchie is totaal geen sprake.”
Samen doen
Als dan na gemiddeld zo’n anderhalf jaar werken aan een project “alle schuifjes op de juiste plek vallen” en alle handtekeningen zijn gezet, wordt dat uiteraard met de hele praktijkgroep gevierd. Jochem: “Binnen ons kantoor leeft de diepgewortelde overtuiging dat je het allermooiste werk alleen kunt doen als je het samen doet. Doordat wij ook echt fysiek bij elkaar zitten, is Projects & Real Estate misschien wel de meest verregaande belichaming van die overtuiging. Dat maakt het ongelooflijk leuk om hier te werken.”